«Τα πράγματα δεν είναι ακριβώς έτσι και στον οργανισμό, όπως έχουμε εξηγήσει αρκετές φορές όλα λειτουργούν πιο περίπλοκα. Η βήτα-καροτίνη, το κύριο θρεπτικό συστατικό του καρότου, αποτελεί αντιοξειδωτική ουσία και ένα από τα θρεπτικά συστατικά που είναι σημαντικά για την υγεία της όρασης.
Το β-καροτένιο είναι η κύρια διατροφική πηγή της προβιταμίνης Α και αποδεδειγμένα δεν μπορεί να θεραπεύσει προβλήματα στην όραση ή να σας απαλλάξει από τα γυαλιά. Σίγουρα όμως προστατεύει την υγεία των ματιών σας!» σύμφωνα με τον κ. Δημήτρη Οικονομάκη, Ειδικό Εφαρμογών Διαιτολογίας και ιδρυτή του MyFlex Diet Center.
Η βιταμίνη Α είναι στην ουσία μια ομάδα λιποδιαλυτών βιταμινών την οποία συνθέτουν οι παρακάτω ουσίες: ρετινόλη, ρετινάλη και ρετιναλδεϋδη. Εμπλέκεται στην άμυνα του οργανισμού, την όραση, την αναπαραγωγή, την κυτταρική επικοινωνία, αλλά και την ανάπτυξη των κυττάρων και τη διαφοροποίηση τους. Δηλαδή, ο ρόλος της στον οργανισμό μας είναι απόλυτα αναγκαίος!
Είναι γνωστό πως η βιταμίνη Α ανήκει στις αντιοξειδωτικές ουσίες. Όπως είναι γνωρίζουμε όλοι, οι αντιοξειδωτικές ουσίες υπερασπίζονται το σώμα ενάντια στις ελεύθερες ρίζες, διατηρώντας την υγεία των κυττάρων.

Δράση της Βιταμίνης Α:
Οι δύο κύριες μορφές της Βιταμίνης Α, είναι η ενεργός μορφή της βιταμίνης (ρετινόλη και εστέρες ρετινυλίου) και τα καροτενοειδή της προβιταμίνης Α, όπως η βήτα-καροτίνη. Η βιταμίνη Α γνωστή και ως ρετινόλη είναι σημαντική κυρίως:
  •  Για τη δράση της στο ανοσοποιητικό σύστημα βοηθώντας το, να λειτουργήσει σωστά
  •  Για την υγεία του δέρματος, υποστηρίζοντας τη διαδικασία αναγέννησης του δέρματος.
  •  Βοηθάει στην καλύτερη όραση στο σκοτάδι, εφόσον η βιταμίνη Α είναι απαραίτητη στα κύτταρα που μας επιτρέπουν να βλέπουμε σε χαμηλό φωτισμό
  •  Παίζει σημαντικό ρόλο για την υγιή έκβαση της εγκυμοσύνης και του θηλασμού
  • Η βήτα καροτίνη, ως αντιοξειδωτικό προστατεύει τα κύτταρα από βλάβες που προκαλούνται από τις ελεύθερες ρίζες.

Βιταμίνη Α και ανοσοποιητικό σύστημα:
Είναι ευρέως γνωστή για την αντιφλεγμονώδη της δράση, εμπλέκεται στην ανάπτυξη του ανοσοποιητικού συστήματος ενώ αποτελεί έναν ενισχυτή του ανοσοποιητικού που αυξάνει την απόκριση των αντισωμάτων.
Τα κύτταρα στο βλεννογόνο του εντέρου μας έρχονται καθημερινά σε επαφή με χιλιάδες μικρόβια, τοξίνες, τρόφιμα και το οποίο καλείται να λάβει αποφάσεις που αφορά το ανοσοποιητικό. Η Βιταμίνη Α είναι βασικό συστατικό στις σωστές αποφάσεις που θα πάρει το έντερο.

Από που λαμβάνουμε Βιταμίνη Α;
Στη διατροφή μπορούμε να συναντήσουμε δυο μορφές της:
  •  Την προσχηματισμένη βιταμίνη Α απαντάται κυρίως σε ζωικά τρόφιμα όπως τα γαλακτοκομικά, τα ψάρια και τα κρέατα (κυρίως το συκώτι).
  •  Τα γνωστά μας καροτενοειδή (π.χ. βήτα-καροτένιο), τα βρίσκουμε σε φυτικές πηγές. Φυτικά τρόφιμα στα οποία συναντάμε βιταμίνη Α είναι τα λαχανικά με κόκκινο, πορτοκαλί ή κίτρινο χρώμα, τα κραμβοειδή λαχανικά (π.χ. μπρόκολο), το σπανάκι, η γλυκοπατάτα (υπάρχει σημαντική ποσότητα της βιταμίνης στη φλούδα!) και ορισμένα όσπρια. Η ποσότητα που συνιστάται να λαμβάνουμε καθημερινά είναι 700-900μg (φυσικά αυτό πρέπει να αξιολογείται για καθέναν από εμάς). Έτσι, μόλις ½ φλιτζ. βρασμένο σπανάκι μπορεί να καλύψει το 64% των αναγκών μας!
Τι να κάνετε αν πιστεύετε πως δεν λαμβάνετε επαρκής ποσότητες:

"Η ανεπάρκεια της βιταμίνης Α δεν είναι συχνή σε ανεπτυγμένες χώρες και η λήψη συμπληρώματος πρέπει να γίνεται πολύ προσεκτικά, καθώς υπάρχει κίνδυνος για τοξικότητα, εφόσον είναι λιποδιαλυτή βιταμίνη και το σώμα μας τείνει να αποθηκεύει μεγάλες ποσότητες.
Φροντίζουμε να κάνουμε εναλλαγές στα τρόφιμα που καταναλώνουμε και διαφορετικούς συνδυασμούς, ώστε να λαμβάνουμε επαρκείς ποσότητες από τη βιταμίνη Α, αλλά και από όλα τα υπόλοιπα μικροθρεπτικά συστατικά!" εξηγεί ο Ειδικός Εφαρμογών Διαιτολογίας κ. Δημήτρης Οικονομάκης.

Η ξηροφθαλμία είναι κοινό σύμπτωμα της ανεπάρκειας της βιταμίνης Α, η οποία χαρακτηρίζεται από αδυναμία όρασης σε χαμηλό φωτισμό και αν δεν αντιμετωπιστεί πρόωρα, μπορεί να φτάσει έως την τύφλωση.
Πόση βιταμίνη Α χρειάζεστε;
Σύμφωνα με National Institute of Health (NIH), ενήλικες υγιείς άντρες συστήνεται να λαμβάνουν 900 mcg RAE, ενώ οι γυναίκες 700 mcg RΑΕ (ισοδύναμα δραστηριότητας ρετινόλης). Οι τιμές της βιταμίνης Α μετρώνται σε μg ισοδυνάμων ρετινόλης (RE).
Η ποσότητα που χρειάζεται να λαμβάνουμε ημερησίως μεταβάλλεται ανάλογα με το φύλο, την ηλικία και το στάδιο της ζωή. H Συνιστώμενη Διατροφική Πρόσληψη (RDA) για παιδιά είναι 300-900 μικρογραμμάρια, για έγκυες γυναίκες 770 μικρογραμμάρια ενώ για θηλάζουσες το RDA φτάνει τα 1300 μικρογραμμάρια την ημέρα. Αντίθετα, μικρότερο από 20 μικρογραμμάρια ρετινόλης/dL ορίζεται ως ανεπάρκεια ρετινόλης.

Διαιτητικές πηγές Βιταμίνης Α:
Τη διατροφική Βιταμίνη Α τη συναντάμε σε τροφές ζωικής αλλά και φυτικής προέλευσης με τη μορφή ρετινοειδών και καροτενοειδών αντίστοιχα. Πολλά προϊόντα εμπλουτίζονται με Βιταμίνη Α όπως είναι το γάλα και τα δημητριακά.

«Aν και έχουμε αναφέρει πως δεν παρατηρείται συχνά ανεπάρκεια βιταμίνης Α, αν κοιτάξουμε γενικά στην πρόσληψη βιταμινών των ανθρώπων, μέσω της διατροφής τα τελευταία χρόνια και σύμφωνα με μελέτες, συμπεραίνουμε πως η μειωμένη διατροφική ποικιλομορφία που έχει προκύψει εξασφαλίζει επάρκεια σε κάποια μακροθρεπτικά συστατικά και εμφανίζει ανεπάρκεια και ελλείψεις μικροθρεπτικών συστατικών» τονίζει ο κ. Οικονομάκης.

Ανεπιθύμητες Ενέργειες:
Η λήψη υπερβολικής ποσότητας προσχηματισμένης Βιταμίνης Α, η ρετινόλη και η ρετινάλη (πολύ συχνά θα αναφερθούν με τη συγκεκριμένη ονομασία) μπορεί να προκαλέσει ναυτία, πονοκέφαλο, ζάλη ενώ σε γυναίκες κατά την κύηση υπάρχει η πιθανότητα να προκαλέσει γενετικές ανωμαλίες στα νεογνά.
Η πρόσληψη πάνω από 300.000 IU Βιταμίνης Α μπορεί να προκαλέσει οξεία τοξικότητα ενώ χρόνια τοξικότητα αντίστοιχα προκαλεί η τακτική λήψη πάνω από 100.000 IU ημερησίως, που συνταγογραφείται σε κάποιες δερματολογικές παθήσεις.
Η υπερβιταμίνωση Α (τοξικότητα Βιταμίνης Α), περιλαμβάνει συμπτώματα όπως ναυτία, έμετος, κοιλιακό άλγος, υπνηλία, καφαλαλγία, ξεφλούδισμα δέρματος ή ακόμη και θάνατο. Μάλιστα, η χρόνια τοξικότητα της Βιταμίνης Α προκαλεί σπληνομεγαλία, ψευδοόγκο εγκεφάλου, αρθραλγία, εύκολα κατάγματα, κα.

«Ωστόσο, η κατανάλωση β-καροτίνης σε ποσότητες πάνω από τις συνιστώμενες, δεν προκαλεί γενετικές ανωμαλίες ή άλλες επιπτώσεις που βλάπτουν την υγεία σοβαρά. Ιδιαίτερη προσοχή. χρειάζεται στη χρήση συμπληρωμάτων Βιταμίνης Α, τα οποία μπορεί να αλληλεπιδράσουν με άλλα συμπληρώματα ή και φάρμακα» μας ενημερώνει ο κ. Δημήτρης Οικονομάκης.
«Σε πολλά συνταγογραφούμενα φάρμακα εμπεριέχονται συνθετικές μορφές Βιταμίνης Α, όπως φαρμακευτικές αγωγές για δερματολογικές παθήσεις. Αυτό σημαίνει πως η ταυτόχρονη λήψη τους με συμπληρώματα Βιταμίνης Α μπορεί να αυξήσει επικίνδυνα τα επίπεδα της στο αίμα προκαλώντας τοξικότητα», διευκρινίζει.

Tip για καλύτερη απορρόφηση:

«Φυσικά και υπάρχει τρόπος να βοηθήσουμε, διατροφικά, την καλύτερη απορρόφηση της Βιταμίνης Α! Σχεδιάστε ένα γεύμα που να περιέχει μία ποσότητα λίπους όπως είναι το ελαιόλαδο, το αβοκάντο, ή οι ξηροί καρποί μαζί με Βιταμίνη Α, γιατί η παρουσία διατροφικού λίπους συμβάλλει στην καλύτερη απορρόφηση της λιποδιαλυτής βιταμίνης Α» προσθέτει ο κ. Δημήτρης Οικονομάκης.