Τί είναι τεστοστερόνη;

Είναι ένας τύπος ανδρογόνου (ορμόνη) που παράγεται κυρίως στους όρχεις, και είναι υπεύθυνη για την ανάπτυξη χαρακτηριστικών που σχετίζονται με το ανδρικό φύλλο όπως τα μαλλιά του προσώπου, η βαθιά φωνή και η μυϊκή ανάπτυξη. Παράγεται από τη χοληστερόλη, αλλά τα αυξημένα επίπεδα της στην κυκλοφορία δεν υποδηλώνουν ταυτόχρονα και αύξηση τεστοστερόνης. Τεστοστερόνη παράγουν και οι γυναίκες από τις ωοθήκες και τα επινεφρίδια, αλλά σε μικρότερες ποσότητες σε σχέση με τους άντρες. Μόλις η ορμόνη παραχθεί, τότε μεταφέρεται στην κυκλοφορία για να επιτελέσει διάφορες λειτουργίες ενώ τα επίπεδα της στον οργανισμό ρυθμίζονται από την υπόφυση και τον εγκέφαλο. Επιπλέον, η τεστοστερόνη παράγεται εδώ και αρκετές δεκαετίες και εργαστηριακά.

Φυσιολογικά επίπεδα: Ανάλογα με το άτομο, την ηλικία και το φύλο οι φυσιολογικές τιμές τεστοστερόνης διαφέρουν σε μεγάλο βαθμό. Για άντρες άνω των 19 ετών φυσιολογικές τιμές είναι 240-950 ng/dl, ενώ για τις γυναίκες άνω των 19 ετών τα φυσιολογικά επίπεδα τεστοστερόνης στον οργανισμό είναι χαμηλότερα δηλαδή 8-60 ng/dl.

Δράσεις τεστοστερόνης: Η τεστοστερόνη είναι ζωτικής σημασίας για την υγεία ενός ατόμου εφόσον ρυθμίζει μία σειρά από διεργασίες στο σώμα όπως:

  • Εμφάνιση τριχών στο πρόσωπο
  • Εμβάθυνση της φωνής
  • Ανάπτυξη των ανδρικών γεννητικών οργάνων
  • Αύξηση και δύναμη των μυών
  • Οστική ανάπτυξη
  • Παραγωγή σπέρματος
  • Διατήρηση της φυσιολογικής διάθεσης
  • Τα αυξημένα επίπεδα τεστοστερόνης στις γυναίκες, μπορεί να οδηγήσουν σε:
  • Διαταραχές στην έμμηνο ρύση
  • Εμβάθυνση της φωνής
  • Λιπαρή επιδερμίδα και ακμή
  • Ανάπτυξη τριχών προσώπου
  • Αλλαγή στο μέγεθος του σώματος, κα

Ωστόσο, εφόσον η τεστοστερόνη παράγεται φυσικά στις γυναίκες σημαίνει ότι είναι αναγκαία και συντελεί σε κάποιες βασικές λειτουργίες στον οργανισμό. Αυτές είναι η οστική ενδυνάμωση, η παραγωγή κάποιων κυττάρων του αίματος, κα.

O ρόλος της τεστοστερόνης στην άσκηση: Τα χαμηλά επίπεδα τεστοστερόνης είναι ικανά να επηρεάσουν την ανάπτυξη της μυϊκής μάζας, την ενέργεια και την ψυχική υγεία του ασκούμενου ή του αθλητή. Ας δούμε πιο αναλυτικά, τους βασικούς ρόλους της τεστοστερόνης κατά την άσκηση:

Ανάπτυξη μυϊκής μάζας: Η τεστοστερόνη έχει ανδρογενετικές και αναβολικές ιδιότητες. Οι ανδρογενετικές ιδιότητες σχετίζονται με την ανάπτυξη των ανδρικών χαρακτηριστικών (Εμφάνιση τριχών στο πρόσωπο, εμβάθυνση της φωνής, κα) ενώ οι αναβολικές ιδιότητες, προάγουν τη σύνθεση πρωτεϊνών. Μέσα από την αναβολική τους δράση προωθείται η ανάπτυξη της μυϊκής μάζας και της μυϊκής δύναμης. Η άσκηση βοηθάει στην παροδική αύξηση της τεστοστερόνης, καθώς όσο αυξάνεται η μυϊκή μάζα τόσο περισσότερη τεστοστερόνη θα παράγει το σώμα σας

Αύξηση της ενέργειας: H τεστοστερόνη μπορεί να επηρεάσει τα επίπεδα ενέργειας και κόπωσης. Αν νιώθετε συνέχεια κουρασμένοι και αδυνατείτε να ολοκληρώσετε την προπόνηση σας, η αιτία μπορεί να είναι τα χαμηλά επίπεδα τεστοστερόνης. Τα αυξημένα επίπεδα στους αθλητές είναι σημαντικά γιατί παρέχουν ενέργεια βοηθώντας σε μεγαλύτερης διάρκειας προπόνηση και επηρεάζουν θετικά τη διάθεση.

Τί επίπτωση έχουν τα χαμηλά επίπεδα: Ανεπάρκεια τεστοστερόνης σημαίνει πως ο οργανισμός δεν έχει την απαραίτητη ποσότητα της συγκεκριμένης ουσίας. Τα χαμηλά επίπεδα τεστοστερόνης μπορεί να οφείλονται σε διάφορους παράγοντες όπως η ηλικία, αυτοάνοσα νοσήματα, η χημειοθεραπεία, κάποια νόσο που προσβάλει την υπόφυση, παχυσαρκία, μεταβολικό σύνδρομο, κα. Όταν δεν παράγεται επαρκής ποσότητα τεστοστερόνης, τότε μπορεί να προκύψει ένα εύρος συμπτωμάτων όπως:

  • Κόπωση: Όπως ήδη αναφέρθηκε, τα χαμηλά επίπεδα τεστοστερόνης μπορεί να είναι υπεύθυνα για το αίσθημα της κόπωσης και της αδυναμίας ολοκλήρωσης της προπόνησης.
  • Αύξηση λιπώδους ιστού: Λόγω ανισορροπίας μεταξύ τεστοστερόνης και οιστρογόνων, παρατηρούνται αυξήσεις στο σωματικό λίπος και ιδιαίτερα στην περιοχή των μαστών (γυναικομαστία)
  • Απώλεια μυϊκής μάζας: Η τεστοστερόνη επηρεάζει την ανάπτυξη της μυϊκής μάζας και λόγω χαμηλής διαθεσιμότητας της στον οργανισμό, ενδέχεται να παρατηρηθεί μείωση του μυϊκού ιστού
  • Μείωση οστικής πυκνότητας: Η ανδρογόνος ορμόνη συμβάλει στην παραγωγή αλλά και την ενίσχυση του οστού. Έτσι, χαμηλά επίπεδα μπορεί οδηγήσουν σε αραίωση της οστικής μάζας

Αλλαγή διάθεσης και δυσκολίες συγκέντρωσης και μνήμης: Η χαμηλή τεστοστερόνη επηρεάζει τη διάθεση και την ψυχική ικανότητα, ενώ άντρες με πολύ χαμηλά επίπεδα είναι δυνατό να εμφανίσουν συμπτώματα κατάθλιψης. Επιπλέον, με την πάροδο της ηλικίας μειώνονται τα επίπεδα της τεστοστερόνης αλλά ταυτόχρονα παρατηρούνται και δυσκολίες στις γνωστικές λειτουργίες. Σε κάποιες μελέτες, αυτές οι δύο καταστάσεις έχουν συσχετισθεί.

Άλλες αλλαγές μπορεί να είναι: Κίνδυνος για αναιμία, αραίωση των μαλλιών, χαμηλή σεξουαλικότητα

Πώς μπορείτε να αυξήσετε τα επίπεδα τεστοστερόνης;

Υπάρχουν διάφοροι τρόποι για να ενισχύσετε τα επίπεδα τεστοστερόνης, είτε φυσικά είτε μέσω συμπληρωμάτων. Όλα αυτά τα εξηγούμε παρακάτω:

  • Άσκηση: Η βραχυπρόθεσμη άσκηση αυξάνει τα επίπεδα τεστοστερόνης στον ορό και η διαδικασία αυτή είναι εμφανής στους άντρες. Βέβαια, η παραγωγή της μέσω της προπόνησης εξαρτάται από τα χρόνια που ασκείστε και την φυσική σας κατάσταση.
  • Φαρμακευτικά προϊόντα: Τα οποία αυξάνουν τα επίπεδα τεστοστερόνης στην κυκλοφορία και μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε άτομα που πάσχουν από κατάθλιψη ή χρόνια κόπωση. Πολλά από αυτά τα φαρμακευτικά προϊόντα έχουν χρησιμοποιηθεί κατά καιρούς από αθλητές σωματικής διάπλασης χωρίς να υπάρχουν ακόμη έρευνες που να αποδεικνύουν πως η μακροχρόνια χρήση τους είναι ασφαλής.
  • Θρεπτικά συστατικά: Έχουν χρησιμοποιηθεί διάφορες διατροφικές παρεμβάσεις με στόχο να διαπιστωθεί αν συμβάλλουν θετικά στην αύξηση της παραγωγής της τεστοστερόνης. Μέχρι τώρα, δεν έχει επιβεβαιώσει σε κάποια μελέτη ένα διατροφικό πρότυπο που θα βελτιώσει την ορμονική υγεία. Παρόλα αυτά, υπάρχουν τροφές που σύμφωνα με τους ειδικούς συμβάλλουν στην ενίσχυση των επιπέδων τεστοστερόνης όπως: μέλι, σκόρδο, αυγά, αμύγδαλα, στρείδια, σπανάκι, βρώμη, σολομός, τόνος, μπανάνες
  • Φυτικά συμπληρώματα: Το πιο γνωστό είναι το ασπαρτικό οξύ (DAA), το οποίο φαίνεται να αυξάνει την τεστοστερόνη σε μελέτες που πραγματοποιήθηκαν σε ζώα. Η δράση του οφείλεται στην ικανότητα του να διεγείρει την απελευθέρωση των ορμονών του φύλου από τα όργανα παραγωγής της ορμόνης.
  • Φυτικοί παράγοντες: Συμπληρώματα που περιέχουν ρίζα Αστράγαλο (Astragalus), κινέζικο γιαμ, ελληνικό σανό, ginkgo biloba, ginseng, εκχύλισμα από Πασσιφλόρα, ρίζα Longjack και Τριβόλι (tribulus terrestris), επηρεάζουν τα επίπεδα τεστοστερόνης.
  • Συμπληρώματα τεστοστερόνης (testosterone boosters): Μπορείτε να δοκιμάσετε να αυξήσετε τα επίπεδα τεστοστερόνης φυσικά, καταναλώνοντας κάποια τρόφιμα που έχουν θεωρηθεί ότι δρουν θετικά στην ενίσχυση της παραγωγής της ορμόνης, ή μπορείτε να συνδυάσετε μία υγιεινή διατροφή με συμπληρώματα για βέλτιστα αποτελέσματα. Τα testosterone boosters, έχει αποδειχθεί ότι μειώνουν την κορτιζόλη, η οποία είναι μία καταβολική ορμόνη (ορμόνη στρες) που επηρεάζει αρνητικά την τεστοστερόνη και σχετίζεται με τη διαδικασία του ύπνου.
  • Αναβολικά στεροειδή: Δεν είναι η ίδια η τεστοστερόνη, όπως θεωρείται από πολλούς, αλλά είναι παράγωγα της, τα οποία αυξάνουν την πρωτεϊνοσύνθεση, τη μυϊκή ανάπτυξη, την αντοχή και έχουν καλύτερη και πιο άμεση δράση όταν χορηγούνται στον ανθρώπινο οργανισμό αυξάνοντας τα επίπεδα της τεστοστερόνης στο σώμα.

Πότε χρειάζεται να πάρετε τεστοστερόνη;

Με την πάροδο του χρόνου οι ορμόνες του φύλου μειώνονται τόσο για τους άνδρες όσο και για τις γυναίκες. Κατά την τρίτη ηλικία παρουσιάζεται σημαντική μείωση των επιπέδων τεστοστερόνης στον ορό. Επίσης, κάποια συμπτώματα όπως κατάθλιψη, μείωση μυϊκής και οστικής μάζας, κόπωση και μειωμένη διάθεση μπορεί να οφείλονται σε μειωμένα επίπεδα τεστοστερόνης. Η έλλειψη ύπνου, παθολογικά αίτια, κα μπορεί να συμβάλουν σημαντικά στη χαμηλή ανδρική ορμόνη.

Αύξηση Τεστοστερόνης μέσω συμπληρωμάτων: Τα επίπεδα τεστοστερόνης μπορούν να αυξηθούν μέσω συμπληρωμάτων, αλλά καλό θα ήταν να γίνεται υπό την επίβλεψη του γιατρού σας. Υπάρχει ένας σημαντικός αριθμός μελετών, σύμφωνα με αναλύσεις του 2020, που επιβεβαιώνεται η αύξηση της τεστοστερόνης μέσω των συμπληρωμάτων. Φυσικά δεν λείπουν και τα αντικρουόμενα αποτελέσματα ή εκείνα που δεν δείχνουν καμία αλλαγή. Γενικά, οι έρευνες της επίδρασης της χορήγησης τεστοστερόνης σε ανθρώπους είναι ελλειπείς. Είναι σημαντικό να ακολουθήσετε τις οδηγίες των ειδικών για να αποφύγετε τυχόν ανεπιθύμητες παρενέργειες. Τα περισσότερα συμπληρώματα τεστοστερόνης είναι εγκεκριμένα από τον FDA (Αμερικανική Υπηρεσία Τροφίμων και Φαρμάκων) και μπορεί να σας βοηθήσουν να αυξήσετε τη μυϊκή σας μάζα, να μειώσετε τα ποσοστά λίπους, και να μειώσετε τον κίνδυνο εμφάνισης κόπωσης. Βέβαια, μία υγιεινή διατροφή σε συνδυασμό με προπόνηση και τον επαρκή ύπνο θα σας βοηθήσει να ενισχύσετε την τεστοστερόνη σας.

Ποια είναι η κατάλληλη ώρα να πάρετε την τεστοστερόνη;

Καλό είναι να συμβουλεύεστε τις οδηγίες του προϊόντος πριν από κάθε χρήση. Σε πολλά από τα προϊόντα τα οποία περιέχουν ZΜΑ, προτείνεται να γίνεται η πρόσληψη το βράδυ για να βοηθήσουν στον ύπνο, ενώ στα περισσότερα σκευάσματα συστήνεται λήψη πρωί και βράδυ για καλύτερα αποτελέσματα. Εφόσον αποφασίσετε να χρησιμοποιήσετε testosterone boosters, συμβουλευτείτε πρώτα τον γιατρό σας. Μάλιστα, ένα ενδιάμεσο διάλειμμα 3-4 εβδομάδων δεν θα επιτρέψει στον οργανισμό σας να εξαρτηθεί από τα συγκεκριμένα συμπληρώματα και να τα συνηθίσει.